῎Αν θέλουμε νά καταλάβουμε κάτι ἀπό τά Χριστούγεννα καί νά ζήσουμε κάπως τή ζωή τῆς ᾽Εκκλησίας, θά πρέπει νά φτάσουμε στό χαρισματικό ἐκεῖνο σημεῖο, κατά τό ὁποῖο ὁ ἐρχομός τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο
σημαίνει τήν πλήρη ἀνατροπή τῶν δεδομένων καί τῶν παγιωμένων συνηθειῶν τοῦ κάθε ἀνθρώπου.
Διότι τά Χριστούγεννα δείχνουν μεταξύ τῶν ἄλλων:
1. ὅτι ἡ δόξα στόν ἄνθρωπο βρίσκεται στήν ταπείνωση καί στήν ἀφάνεια καί ὄχι στόν κρότο τῆς ἐπί γῆς παρουσίας του, πολύ περισσότερο στήν κυριαρχία ἐπί τῶν ἀνθρώπων. ᾽Απόδειξη τό βρέφος τῆς Βηθλεέμ: ὁ παντοδύναμος Θεός κεῖται ἀνίσχυρος καί ἀδύναμος σέ μία φάτνη, κρυμμένος στή Γέννα Του ἀπό μία ἁπλούστατη κοπέλα στό πιό ἄσημο χωριό τῆς ᾽Ιουδαίας. ῾Λαθών ἐτέχθης ὑπό τό σπήλαιον᾽·
2. ὅτι ὁ πλουτισμός στόν ἄνθρωπο βρίσκεται στήν ἐπιλογή τῆς ὑλικῆς πτωχείας καί στήν προσφορά καί ὄχι στήν ἀπόκτηση τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν. ᾽Απόδειξη καί πάλι τό θεῖο βρέφος: ῾Ως Θεός ῾ἐπτώχευσεν πλούσιος ὤν᾽, ἔζησε μέ πτωχεία, μακάρισε τήν πτωχεία, προσφέρθηκε καί ἀδιάκοπα προσφέρεται μή κρατώντας τίποτε γιά τόν ἑαυτό Του·
3. ὅτι ἡ ἀνάπαυση καί ἡ ἄνεση βρίσκονται ὄχι στήν ἀπομάκρυνση ἀπό τόν κόπο καί τόν πόνο, ἀλλά στήν ἄρση τοῦ Σταυροῦ καί τήν ἐπιλογή τῆς θυσίας. Καί πάλι ἀπόδειξη ὁ σαρκωθείς Θεός: ἀπό τή φάτνη βρίσκεται ἤδη στή θυσία καί στόν Σταυρό – δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι στή βυζαντινή εἰκόνα τῆς Γεννήσεως ἡ φάτνη εἶναι λάρνακα! ῾Ο πόνος εἶναι ἡ ἐπιλογή τοῦ Χριστοῦ ἀλλά καί ἡ ἄνεσή Του, γιατί ἔτσι μᾶς σώζει.
῎Ετσι ἡ Γέννηση τοῦ Κυρίου ἀποτελεῖ ῾μαστίγωμα᾽ καί θανάτωση τοῦ κεντρικοῦ ἀνθρώπινου πάθους, τοῦ ἐγωισμοῦ, ἀφοῦ γκρεμίζει ὁριστικά καί ἀμετάκλητα ὅ,τι συνιστᾶ τό περιεχόμενό του: τήν ὑπερηφάνεια, τήν πλεονεξία καί τήν ἁρπακτική διάθεση, τή φιληδονία.
Παράλληλα στό γεγονός τῶν Χριστουγέννων, τοῦ μεγίστου αὐτοῦ ἀπό τά μυστήρια τῆς πίστεώς μας - ῾ὁμολογουμένως μέγα ἐστί τό τῆς εὐσεβείας μυστήριον, Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί᾽ (Α´ Τιμ. 3, 16) – διαπιστώνουμε τή φτώχεια καί τῆς ἀνθρώπινης λογικῆς καί τῆς ἀνθρώπινης δικαιοσύνης. Δότι ποτέ ὁ ἀνθρώπινος νοῦς καί τό αἴσθημα τοῦ κοινοῦ δικαίου δέν θά μποροῦσαν νά φτάσουν στό κυριολεκτικά ἀναποδογύρισμα αὐτό τῶν προτεραιοτήτων τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς πού ἔφερε ἡ Γέννηση τοῦ Κυρίου. Γι᾽ αὐτό καί μετά Χριστόν ὅ,τι φαίνεται δίκαιο δέν εἶναι πάντα δίκαιο καί ὅ,τι φαίνεται ἄδικο δέν εἶναι πάντα ἄδκο. Τό ἀντίθετο μάλιστα: πολλές φορές τό δίκαιο ὑπάρχει στό θεωρούμενο ἄδικο καί τό ἄδικο στό θεωρούμενο δίκαιο.
᾽Εκτός ἀπό τό ἴδιο τό γεγονός τῶν Χριστουγέννων ἡ 29η Δεκεμβρίου ἔρχεται νά φανερώσει τήν ἀνατροπή τῶν δεδομένων καί τῶν σταθερῶν τοῦ πρό Χριστοῦ ἀνθρώπου: τελοῦμε τή μνήμη τῶν 14.000 νηπίων (ὁ ἀριθμός δέν ἐνδιαφέρει ἄν εἶναι συμβολικός ἤ ὄχι: ἡ φονική διάθεση μετράει) πού σφαγιάστηκαν ἀπό τόν αἱμοσταγή ῾Ηρώδη. Πῶς κρίνει ἡ ἀνθρώπινη λογική τό γεγονός αὐτό; Βλέποντας τά πράγματα μόνο ὁριζόντια, χωρίς τήν προοπτική τῆς αἰωνιότητος καί χωρίς τό βάθος τῆς πίστεως τό χαρακτηρίζει ὡς μεγίστη ἀδικία πού ἐπισύρει τόν ἀνάλογο χαρακτηρισμό γιά τόν Θεό: ἄν ὑπάρχει Θεός, πῶς ἐπέτρεψε μία τέτοια τραγωδία καί τέτοια θηριωδία; Ποῦ εἶναι ἡ δικαιοσύνη Του;
Στήν ἀπιστία ὅμως τῆς αὐτονομημένης καί χωρίς Θεό λογικῆς ἀπαντᾶ ἠ πίστη: τά σφαγιασθέντα νήπια ἀποτελοῦν τούς πρώτους μάρτυρες τοῦ Κυρίου. Εἶναι, κατά τήν ὑμνολογία μάλιστα τῆς ἡμέρας, ῾οἱ νεομάρτυρες᾽, ῾ὁ χορός τῶν μαρτύρων᾽, ῾ἡ πρώτη θυσία στόν ἄχραντο τόκο τοῦ Χριστοῦ᾽, ῾ἡ σεπτή θυσία τῶν συνομηλίκων τοῦ Χριστοῦ γιά τή δική μας σωτηρία, πού προθυσιάστηκε καί προέπαθε ἀπό τό καινούργιο σφάγιο, τόν Χριστό᾽. Γι᾽ αὐτό καί ῾εἰς τά ὦτα τοῦ Κυρίου Σαβαώθ εἰσεληλύθει ἡ σφαγή᾽ αὐτή καί ῾ἐν κόλποις ᾽Αβραάμ ἐπαναπαύονται τά τίμια βρέφη᾽.
Δικαιώθηκαν καί σώθηκαν λοιπόν τά σφαγιασθέντα νήπια, κέρδισαν μέ τό αἷμα τους τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ἀγάλλονται καί χαίρουν διαπαντός, πρεσβεύουν καί γιά τή δική μας σωτηρία, ἐνῶ θλίβονται καί πενθοῦν καί γιά ὅλους ἐκείνους πού ἀνάπηροι ἀπό τά φτερά τῆς πίστεως κλαῖνε καί ὀδύρονται γιά τήν ῾ἀδικία᾽ πού ὑπέστησαν αὐτά ἀπό τόν ῾Ηρώδη.
Τά Χριστούγεννα δέν εἶναι μία γιορτή χαρᾶς, ἐξωτερικῆς καί ἐπιφανειακῆς, ὅπως τή βιώνει ὁ ἀδιάφορος συνήθως κατά τήν πίστη ἄνθρωπος. Τά Χριστούγεννα ἀπαιτοῦν ριζική ἀλλαγή καί μετάνοια, προκειμένου νά ἀποκτήσουμε ἐκεῖνες τίς αἰσθήσεις μέ τίς ὁποῖες θά μπορέσουμε νά δοῦμε τόν κόσμο ὅπως μᾶς τόν φανέρωσε ὁ Χριστός. ῾Η χαρά τῶν Χριστουγέννων ἑπομένως προϋποθέτει τό πέρασμα ἀπό τό πένθος γιά τίς ἁμαρτίες μας. ῎Αν δέν γκρεμίσουμε τόν πονηρό ἑαυτό μας μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, δέν θά οἰκοδομήσουμε ποτέ τόν καινούργιο πού ὁ Χριστός μας ἔφερε.