Αποφάσεις της διοίκησης προσβάλλονται στα αρμόδια ακυρωτικά δικαστήρια και για τους νόμιμους λόγους συχνά ακυρώνονται. Ένα τέτοιο παράδειγμα ήταν η ακύρωση της απόφασης του υφυπουργού πολιτισμού για κατάχωση του μεγαλύτερου τμήματος της αρχαίας ρωμαϊκής οδού, η οποία ανακαλύφθηκε στο κέντρο της πόλης της Βέροιας το 2005 (3912/2007 ΣτΕ). Η ανάδειξη των αρχαιοτήτων κρίθηκε αναγκαία από τις εκφρασθείσες απόψεις των αρμόδιων τοπικών φορέων και των επιστημόνων.
Έρχεται ενάντια στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς τόσο η κατάχωση όσο και η μεταφορά ενός αρχαιολογικού χώρου.
Η κατασκευή του υπόγειου σιδηρόδρομου της Θεσσαλονίκης («έργο») είναι πολυδάπανη, έχει συντελέσει στη μείωση της εμπορικής κίνησης της πόλης και συνεχίζει να κοστίζει κάθε μέρα επιδεινώνοντας την ποιότητα ζωής της Θεσσαλονίκης. Το «έργο» εδώ και χρόνια (από το 2006) συμβάλλει στη μόλυνση της ατμόσφαιρας και στερεί από το ιστορικό κέντρο της πόλης ελεύθερους χώρους ζωτικής σημασίας (πλ. Βαρδαρίου, πλ. Αχειροποίητου, περιοχή βιβλιοθήκης και λέσχης Α.Π.Θ. κ.λπ.). Το «έργο» φέρεται να συμβάλλει στην εξαφάνιση ανεκτίμητων τεκμηρίων της ιστορίας της Θεσσαλονίκης παρότι εδώ και χρόνια (από το 1999) οι εισηγήσεις των αρμόδιων εφορειών αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού τα επισημαίνουν.
Λύση του κυκλοφοριακού προβλήματος
Η λειτουργία του υπόγειου σιδηρόδρομου στη Θεσσαλονίκη δεν θα λύσει το κυκλοφοριακό πρόβλημα.
Στην Ελλάδα είμαστε αντιμέτωποι με την πτώχευση εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια (βλέπετε διαφθορά, κοινωνική εξαθλίωση, υποσιτισμός, μετανάστευση, αυτοκτονίες), είναι μάλλον περίεργο το πως ακόμη σήμερα συζητάμε για τη συνέχιση αυτού του πολυδάπανου «έργου».
Στην πόλη της Θεσσαλονίκης και ειδικά στο ιστορικό της κέντρο η ποιότητα ζωής είναι υποβαθμισμένη. Η προτεραιότητα, μάλλον άσκοπα, δίνεται στο ι.χ., το οποίο είναι δαπανηρό, ενεργοβόρο, μολύνει το περιβάλλον και προκαλεί θανατηφόρα δυστυχήματα (εγκλήματα). Οι περισσότερες οικογένειες στην Ελλάδα έχουμε κάποιο συγγενή μας που έχασε τη ζωή του στο δρόμο.
Ο υπό κατασκευή υπόγειος σιδηρόδρομος της Θεσσαλονίκης μάλλον δεν έχει σχέση με την οικονομική μας κατάσταση, με την ιστορία μας αλλά ούτε και με τον κατεπείγοντα τρόπο που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το κυκλοφοριακό πρόβλημα της πόλης της Θεσσαλονίκης. Μήπως απαιτείται για λόγους υγείας να εφαρμοστεί άμεσα ένας πιο ήπιος τρόπος επίλυσης του κυκλοφοριακού προβλήματος;
Μήπως τα ι.χ. επιβάλλονται με βίαιο τρόπο χωρίς να εξυπηρετούν το κοινό συμφέρον αλλά ούτε και τη βούληση της πλειονότητας των πολιτών; Μήπως ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 40%) των ι.χ. στους δρόμους της Θεσσαλονίκης κινείται άσκοπα; Μήπως μπορούμε να απεξαρτηθούμε από τη χρήση του ι.χ.;
Υπάρχουν άλλοι οικονομικότεροι και πιο γρήγορα υλοποιήσιμοι τρόποι για την αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήματος της Θεσσαλονίκης. Βλέπετε για παράδειγμα: άμεση ενίσχυση της λεωφοριακής συγκοινωνίας, του ποδηλάτου και της πεζής μετακίνησης.
Η πόλη υποφέρει για να γίνει το «έργο»
Οι καθυστερήσεις υλοποίησης του «έργου» είναι ήδη σοβαρές. Φερόμενες αιτίες διαρκούς καθυστέρησής του είναι ο κακός σχεδιασμός και η έλλειψη χρημάτων. Το «έργο» όταν τεθεί σε λειτουργία θα είναι υπερβολικού κόστους και πιθανότατα θα χρειάζεται επιδότηση για να λειτουργεί.
Είναι άξιο προσοχής πως οι δημοτικές διοικήσεις που προώθησαν την υλοποίηση αυτού του «έργου» είναι υπόλογες στη δικαιοσύνη, αν και για άλλες παραβάσεις.
Να γίνουν επισκέψιμοι για τους πολίτες οι χώροι των ανασκαφών
Η πρόταση είναι να γίνουν επισκέψιμοι οι χώροι που ανασκάφηκαν ώστε οι πολίτες και οι επισκέπτες να γνωρίσουμε τη ρωμαϊκή-βυζαντινή ιστορία της Θεσσαλονίκης. Είναι προνόμιο των καιρών, της υπό οικονομική και ηθική παρακμή Ελλάδας, να υπάρχουν νέα ιστορικά τεκμήρια για να αναδείξουμε.
Είναι μάλλον καιρός οι μνημειακοί χώροι της Θεσσαλονίκης να ενταχθούν στον ιστό της πόλης. Είναι καιρός να σταματήσει η συστηματική υποβάθμιση – περιφρόνηση – απαξίωση και τελικά καταστροφή των νεώτερων και παλιότερων ιστορικών μνημείων της Θεσσαλονίκης για χάρη κυρίως των εργολαβιών. Τα παραδείγματα αυτής της πρακτικής είναι αρκετά και φέρονται να είναι συνδεδεμένα με την παρούσα βαθύτατη οικονομική και ηθική κρίση που βιώνουμε.
Μήπως μπορεί να τροποποιηθεί η απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) για μεταφορά των μνημείων από την περιοχή της οδού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη;
Μήπως η εισήγηση της 9ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων είναι υπέρ της διατήρησης των μνημείων στον τόπο που βρέθηκαν; Ήδη σημαντικά ευρήματα στην περιοχή του συντριβανίου, στην περιοχή της οδού Αγίας Σοφίας δεν τα έχουμε ακόμη γνωρίσει οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης.
Μπορεί μάλλον να είναι ιδιαίτερα επιτυχής (βλέπετε τουρισμός) η ένταξη του πολύ καλά διατηρημένου δρόμου που βρέθηκε στην ανασκαφή της οδού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη στο σύγχρονο ιστό της πόλης. Η πόλη της Θεσσαλονίκης έχει άμεση ανάγκη από αύξηση επισκεψιμότητας. Από τα διδάγματα της κοινής πείρας συνάγεται το συμπέρασμα πως τα ευρήματα της ανασκαφής επί της οδού Βενιζέλου είναι τέτοιας σημασίας που μπορούν να προσελκύσουν κόσμο. Όπως σε άλλη περίπτωση είχε συμβεί με την ανασκαφή της Βεργίνας για παράδειγμα.
Από τη δουλοπρέπεια στην αξιοπρέπεια
Η πόλη της Θεσσαλονίκης έχει τα χάλια της. Μετά και από την καταδίκη για ισόβια φυλάκιση του πρώην δημάρχου της πόλης κάπως αποκαλύπτονται οι αιτίες του γεγονότος. Μπορούμε οι πολίτες της Θεσσαλονίκης να έχουμε μια καλύτερη πόλη; Μήπως η ανάγκη άμεσης αλλαγής προσανατολισμού προς πιο ήπιες και σεμνές οικονομικά λύσεις των ζητημάτων της πόλης είναι επιτακτική ώστε να ξεπεραστεί η ηθική και οικονομική κρίση που διερχόμαστε και να ζήσουμε καλύτερες μέρες στη Θεσσαλονίκη;
Μάλλον έχουμε χρέος να συμβάλλουμε ώστε τα πράγματα να γίνουν καλύτερα. Αν υποθέσουμε πως η Θεσσαλονίκη νοσεί από τη μόλυνση της ατμόσφαιρας η απόδοση των πεζοδρομίων στους πεζούς, η τήρηση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και η άμεση λήψη μέτρων για να βελτιωθούν τα μέσα μαζικής συγκοινωνίας θα συμβάλλουν αποτελεσματικά στην καλυτέρευση της ποιότητας της ατμόσφαιρας και της ζωής στην πόλη. Αν υποθέσουμε πως η ιστορία της Θεσσαλονίκης την κάνει ελκυστική για τους πιθανούς επισκέπτες της τότε η δυνατότητα επισκεψιμότητας των αρχαιοτήτων της αναβαθμίζει την ιστορική της ταυτότητα και την κατάταξή της στο χάρτη των σημαντικών ευρωπαϊκών πόλεων.
Με εκτίμηση,
Χρίστος Καλλίτσης
tekmiria.wordpress.com
δημοσιογράφος - κινηματογραφιστής
http://youtu.be/tiYknVy3PqQ
ΥΓ. Μήπως η σώρευση δύο ιδιοτήτων στο ίδιο πρόσωπο (του Αντιδημάρχου Ποιότητας Ζωής και Ελεύθερων Χώρων και του μέλους του δ.σ. της ανώνυμης εταιρίας που έχει αναλάβει τη διαχείριση της κατασκευής του υπόγειου) δημιουργεί πρόβλημα σύγκρουσης συμφερόντων; Θεωρείται άραγε ότι ταυτίζονται τα συμφέροντα των δημοτών της πόλης με τα συμφέροντα της ανώνυμης εταιρίας που διαχειρίζεται την κατασκευή του υπόγειου σιδηρόδρομου;
Αρθρογραφία:
«Οι “αρχαιότητες της Θεσσαλονίκης” είναι ένα σταυροδρόμι που επέζησε στην ίδια ακριβώς θέση για 1.700 χρόνια. Σήμερα βλέπουμε τη μορφή που είχε αυτό το σταυροδρόμι την ώρα της δημιουργίας του και τις αλλαγές τις οποίες υπέστη σε μια μακρά περίοδο 600 χρόνων κατόπιν. Τα μετέπειτα 1.100 χρόνια ζωής της ίδιας διασταύρωσης ανασκάφηκαν τα δύο προηγούμενα χρόνια στο ίδιο ακριβώς σημείο, κανένα όμως από τα ευρήματα δεν είχε την αίγλη, την ποιότητα και την καλή κατάσταση διατήρησης που έχουν τα αρχαία που μπορεί να δει κανείς σήμερα στον υπό κατασκευήν σταθμό μετρό Βενιζέλου. Δυστυχώς οι επισκέψεις του κόσμου έχουν απαγορευθεί από τους ανθρώπους του μετρό με την πρόφαση της επικινδυνότητας, κάτι που νομίζω ότι δεν αληθεύει. Έτσι προσπαθούμε να σας γνωρίσουμε τα μοναδικά αυτά ευρήματα μέσα από φωτογραφίες και δημόσιες παρουσιάσεις.
Τίποτε όμως από όλα αυτά δεν είναι ικανό να σας τοποθετήσει μέσα στην ιστορία, έτσι όπως θα νιώσετε περπατώντας πάνω στον πλακόστρωτο δρόμο πλάτους 8 μέτρων που έφτιαξε ο Ιουστινιανός τον 6ο αιώνα και που εκτείνεται έξι μέτρα κάτω από τη βόρεια λωρίδα της σημερινής Εγνατίας, ή πάνω στο μαρμαρόστρωτο τμήμα του ίδιου δρόμου πλάτους 5 μέτρων που κατασκευάστηκε στο ξεκίνημα του 4ου αιώνα και που επέζησε μετά τον 6ο. Δεν θα μπορέσετε να διαβείτε με τη φαντασία σας κάτω από το κολοβωμένο σήμερα μνημειώδες θολωτό επιστέγασμα της διασταύρωσης του δρόμου αυτού με τον ισοπλατή του κάθετο δρόμο, την αρχαία Βενιζέλου δηλαδή. Ούτε στη μαρμάρινη πλατεία με τις εξάμετρες κάποτε κολώνες θα μπορέσετε να σταθείτε και να συνομιλήσετε με τους φίλους σας.
Και ούτε θα μπορέσετε να γίνετε κομπάρσοι ή πρωταγωνιστές στην πιο όμορφη ταινία των παιδικών σας χρόνων ονειρευόμενοι γύρω σας ανθρώπους από όλες τις φυλές, άμαξες, άλογα, στρατιώτες με την εξάρτυσή τους, ίσως και τον νεαρό αξιωματικό Δημήτριο να περνάει από κοντά σας λίγο καιρό πριν μαρτυρήσει για την πίστη του και αποδείξει αργότερα με τα θαύματά του πόσο αγάπησε αυτή την πόλη με τους ανθρώπους της. Το όνειρό σας θα πάψει να υπάρχει, πριν ακόμα δημιουργηθεί, σε λίγες ημέρες με τη μεταφορά των αρχαιοτήτων, εκτός και αν οι κάτοικοι αυτής της πόλης πάρουν την ιστορία τους στα χέρια τους και απαιτήσουν να γράψουν τη συνέχειά της μόνοι τους.» Δρ. Δέσποινα Μακροπούλου, Αρχαιολόγος, Διευθύντρια της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης¹
«Το έργο του μετρό είναι χαρακτηριστικό της ελληνικής προχειρότητας, της έλλειψης σχεδίου, αλλά και αλαζονείας. Προωθήθηκε αρχικά λάθος, με τις γνωστές επιτροπές μελέτης του δήμου και “εκτέλεση έργων μετρό Θεσσαλονίκης” επί της Εγνατίας μπροστά στο πανεπιστήμιο, από την τότε δημοτική αρχή, και προωθήθηκε μετά σε λάθος και μη “βιώσιμα” χαρακτηριστικά από όλες τις κυβερνήσεις των δεκαετιών ’90 και 2000. Ο φόβος του πολιτικού κόστους -αν κάποιος παραδεχόταν την πραγματικότητα που εγώ και η ομάδα μου στο πανεπιστήμιο φωνάζαμε σε όλα τα μήκη και πλάτη- δεν άφησε καμία κυβέρνηση να παραδεχτεί το αρχικό λάθος ακόμη και όταν η ΕΕ και οι ευρωπαϊκές τράπεζες αρνήθηκαν να χρηματοδοτήσουν το έργο ως “μη βιώσιμο”, οπότε ανέλαβε ότι θα το χρηματοδοτήσει εξ ολοκλήρου η ελληνική κυβέρνηση(!). Ετσι φτάσαμε, 25 χρόνια μετά, στη σημερινή τελματώδη κατάσταση.» Γιώργος Γιαννόπουλος, καθηγητής Συγκοινωνιακής Τεχνικής ΑΠΘ²
«Εάν ισχυρίζονται για να αποποιηθούν τις ευθύνες τους ότι για τις καθυστερήσεις φταίνε οι ανασκαφές, τότε θα έπρεπε προ πολλού να είχαν ολοκληρωθεί τα έργα σε σταθμούς έξω από το ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης όπου δεν συναντηθήκαμε.» Δρ. Δέσποινα Μακροπούλου¹
«Εκεί που η πόλη χρειαζόταν ένα πιο φτηνό και εύκολο να κατασκευαστεί μέσο σε σταθερή τροχιά μεγάλους μήκους (ένα εξελιγμένο τραμ που σε ορισμένα σημεία της διαδρομής του μόνο, θα ήταν υπόγειο) κατασκευάζεται ένα υπόγειο πλήρες μετρό μεγάλου κόστους και μικρού μήκους, 9 μόλις χιλιομέτρων. Το κατασκευαζόμενο μετρό, σύμφωνα με τα μοντέλα της Γενικής Κυκλοφοριακής Μελέτης Θεσσαλονίκης, αναμένεται να απορροφήσει ένα 5% – 6% των ημερήσιων μετακινήσεων στην πόλη. Εγώ σας λέω ένα 10%.» Δρ. Γιώργος Γιαννόπουλος²
«Η Εφορεία της οποίας προΐσταμαι είχε ζητήσει από την κεντρική υπηρεσία του υπουργείου να εξαντλήσει κάθε δυνατότητα εξεύρεσης τεχνικής λύσεως προκειμένου να συνυπάρξει ο σταθμός με τις αρχαιότητες. (…) Πρέπει να διευκρινίσω ότι οι αρχαιότητες συμπίπτουν κατά μία εξαιρετική σύμπτωση με τη στάθμη των εκδοτηρίων. Βαθύτερα παρεμβάλλονται άλλοι δύο όροφοι και μετά από αυτούς, στα -24,00 μέτρα, διέρχονται οι συρμοί.» Δρ. Δέσποινα Μακροπούλου¹
«(…) χρειάζεται συνεχής πληροφόρηση του κοινού και απαραιτήτως επισκεψιμότητα του ευρήματος, ώστε να νιώσουν οι πολίτες ότι τους ανήκει, ότι είναι κοινό κτήμα, κομμάτι της ιστορίας της πόλης». Δρ. Μελίνα Παϊσίδου, επίκουρη καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ.³
¹Ιστοσελίδα ενημέρωσης του απόδημου ελληνισμού: http://www.elliniki-gnomi.eu/συνέντευξη στον Δρ. Νικόλαο Β. Παππά (28-2-2013)
http://www.elliniki-gnomi.eu/archives/41897
²Εφημερίδα «Αγγελιοφόρος», συνέντευξη του Γιώργου Γιαννόπουλου στη δημοσιογράφο Ντόνα Κατσικάκη, 27-1-2013, πηγή: http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=167273
³Ιστοσελίδα ενημέρωσης του απόδημου ελληνισμού: http://www.elliniki-gnomi.eu/ συνέντευξη στον Δρ. Νικόλαο Β. Παππά (22-3-2013)
http://www.elliniki-gnomi.eu/archives/42636
«Τέλος σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Βήματος “Από το 1999 ήδη αλλά και κυρίως το 2006 οι εισηγήσεις των Εφορειών Αρχαιοτήτων ήταν αρνητικές στη διαδρομή του μετρό από αυτά τα σημεία και προειδοποιούσαν για την ύπαρξη σημαντικών αρχαιοτήτων αλλά δεν εισακούσθηκαν … επισήμανε μάλιστα χαρακτηριστικά η γενική γραμματέας κυρία Λίνα Μενδώνη“ Και οι παρούσες εισηγήσεις των Εφορειών αρχαιοτήτων όμως δεν εισακούστηκαν από το ΚΑΣ και τη Γενική γραμματέα;» Επιμελητής – 21-2-2013 – http://eforeiaarxaiotiton.blogspot.gr/