Να μπουν μπροστά οι δασολόγοι για να εφαρμοστεί η απόφαση που εξέδωσε πρόσφατα το ΣτΕ
Εφτά χρόνια χρειάστηκε ο πρώην πρόεδρος του ΣτΕ και πρώην υπηρεσιακός πρωθυπουργός Π. Πικραμμένος για να υιοθετήσει τους ορισμούς του δάσους και της δασικής έκτασης που είχε δώσει η απόφαση 27/1999 του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου (ΑΕΔ), ενώ ο νυν πρόεδρος του ΣτΕ Κ. Μενουδάκος χρειάστηκε οχτώ χρόνια για να υιοθετήσει τους ορισμούς αυτής της απόφασης!
Το ΑΕΔ συνεδρίασε και εξέδωσε την απόφαση 27/1999, γιατί μεταξύ των αποφάσεων 607/90 και 1847/94 του Αρείου Πάγου και των αποφάσεων 3276/96 και 1151/97 του ΣτΕ υπήρξε διχογνωμία ως προς τις έννοιες του δάσους και της δασικής έκτασης, όπως ορίζονταν στο άρθρο 3 του νόμου 998/79 (όπως αυτός ίσχυε πριν τις τροποποιήσεις του από τους αντιδασικούς νόμους 3208/ 2003 και 3818/2010. Σε περιπτώσεις διχογνωμίας μεταξύ των δύο ανώτατων δικαστηρίων για το ίδιο ζήτημα η υπόθεση παραπέμπεται στο ΑΕΔ, είτε αυτεπάγγελτα είτε κατόπιν προσφυγής αυτών που έχουν έννομο συμφέρον.
Το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ με τις δύο αποφάσεις του είχε υιοθετήσει τον επιστημονικό ορισμό του δάσους και της δασικής έκτασης. Για την ιστορία θυμίζουμε ότι τότε πρόεδρος του Ε’ Τμήματος ήταν ο Μ. Δεκλερής. Ιδού το σχετικό απόσπασμα που περιγράφει τον επιστημονικό ορισμό:
«Είναι δε, κατά την οικεία επιστήμη (δασική οικολογία) δάσος ή δασικό οικοσύστημα, οργανικό σύνολο αγρίων φυτών με ξυλώδη κορμό επί της διά τούτο εξαρκούσης επιφανείας εδάφους, τα οποία, μαζί με την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν διά της αμοιβαίας αλληλεξαρτήσεως και αλληλεπιδράσεώς των, ιδιαιτέρα βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές). Εξ’ άλλου. Δασική έκταση υπάρχει όταν στο ανωτέρω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαμνώδης, είναι αραιά (…) Νομικώς η ενότης αυτή δύναται να συνάγεται εκ των εις τα στοιχεία του φακέλου περιγραφομένων χαρακτηριστικών της περί ης εκάστοτε πρόκειται αγρίας ξυλώδους βλαστήσεως. Πάντως υπαρχούσης της ενότητος ταύτης, υφίσταται η αντικειμενική προϋπόθεσις της εννοίας του δάσους ή δασικής εκτάσεως, τεκμαίρεται δε ως αυτονόητος και αυταπόδεικτος η συνυπάρχουσα θεμελιώδης λειτουργία παντός δασικού οικοσυστήματος που συμβάλλει στην ισορροπίαν του φυσικού περιβάλλοντος, ήτοι ο κύριος ρόλος του εις τον κύκλο άνθρακος και στην παραγωγή οξυγόνου, η συγκράτησις των ομβρίων υδάτων και του χώματος κ.ο.κ. Τοιουτοτρόπως δεν απαιτείται να βεβαιούται εκάστοτε αύτη ρητώς και ειδικώς κατά τον χαρακτηρισμόν δάσους ή δασικής εκτάσεως».
Αυτόν τον επιστημονικό ορισμό του δάσους και της δασικής έκτασης υιοθέτησε το ΑΕΔ με την απόφασή του 27/1999, αποδεχόμενο τις δύο αποφάσεις του ΣτΕ που προαναφέραμε. Η απόφαση εκδόθηκε στις 5 Μάρτη του 1999 και δημοσιεύτηκε στις 13 Οκτώβρη του 1999. Ποια ήταν η τύχη της;
Οι αποφάσεις του ΑΕΔ, σύμφωνα με το άρθρο 100, παρ. 4 του συντάγματος, είναι αμετάκλητες. Δηλαδή, πρέπει να εφαρμόζονται υποχρεωτικά από τη δημόσια διοίκηση. Οπως θα δούμε στη συνέχεια, όμως, η συγκεκριμένη απόφαση όχι μόνο δεν εφαρμόστηκε από τη δημόσια διοίκηση, αλλά υπονομεύτηκε ακόμη και από τη διοίκηση του ΣτΕ!
Η πρώτη υπονόμευση της απόφασης έγινε σε επίπεδο συνταγματικό το 2001. Με την αναθεώρηση του συντάγματος προστέθηκε στο άρθρο 24 η ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 24, με την οποία νοθεύεται κατά κάποιο τρόπο ο επιστημονικός ορισμός του δάσους και της δασικής έκτασης με την προσθήκη της έννοιας «αναγκαία επιφάνεια» για τον ορισμό του δάσους και της δασικής έκτασης.
Εμπνευστής αυτής της αλλοίωσης του επιστημονικού ορισμού ήταν ο πρώην Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος (ΓΔΑΠΔΦΠ) και στέλεχος του ΠΑΣΟΚ Β. Γιωτάκης.
Στη συνέχεια, το ίδιο στέλεχος εισηγήθηκε το δασοκτόνο νόμο 3208/2003, με τον οποίο παραβιάζεται τόσο η απόφαση 27/1999 του ΑΕΔ όσο και η ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 24 του συντάγματος, σε ό,τι αφορά τον επιστημονικό ορισμό του δάσους (και όχι μόνο). Ετσι, η απόφαση 27/1999 του ΑΕΔ όχι μόνο δεν εφαρμόστηκε, αλλά και κατακρεουργήθηκε. Μετά την ψήφιση του νόμου 3208/2003, το Δεκέμβρη του 2003, και ιδιαίτερα μετά την εγκύκλιο 1099/2004 του Ε. Μπασιάκου, τον Οκτώβρη του 2004, ο δασικός πλούτος της χώρας έμεινε ανυπεράσπιστος.
Ο πρώην υπουργός Γεωργίας Ε. Μπασιάκος εκτός από την εφαρμοστική εγκύκλιο 1099/2004 του δασοκτόνου νόμου εξέδωσε και την απόφαση 90532/174, που δημοσιεύτηκε στις 23 Μάρτη του 2005 στο ΦΕΚ τεύχος 370Β. Με την απόφαση αυτή καθόριζε διαδικασίες κατάρτισης, τήρησης, κωδικοποίησης και ενημέρωσης του δασολογίου, εννοείται με βάση το δασοκτόνο νόμο 3208.
Επόμενο ήταν να αντιδράσουν τόσο κατά της εγκυκλίου 1099 όσο και κατά της απόφασης αυτής η ΠΕΔΔΥ και το ΓΕΩΤΕΕ. Στις αρχές του 2005 κατέθεσαν προσφυγές στο ΣτΕ, με σκοπό να εκδώσει αποφάσεις για την αντισυνταγματικότητά τους και έτσι η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Γεωργίας να αναγκαστεί να τις πάρει πίσω και η κυβέρνηση της ΝΔ να καταργήσει το δασικό νόμο 3208/2003.
Εισηγητής του ΣτΕ στην προσφυγή της ΠΕΔΔΥ κατά της δασοκτόνου εγκυκλίου 1099/2004 ορίστηκε ο Π. Πικραμμένος που τότε ήταν απλός σύμβουλος. Μέχρι τον Ιούλη του 2007 είχαν γίνει εφτά αναβολές της συνεδρίασης του ΣτΕ, πότε γιατί ήταν άρρωστος και πότε γιατί δεν ήταν έτοιμος ο εισηγητής. Ενώ υπήρχε η απόφαση 27/1999 του ΑΕΔ, που ήταν τελεσίδικη και έπρεπε να εφαρμοστεί και από το ΣτΕ, κηρύσσοντας την εγκύκλιο 1099/2004 αντισυνταγματική, ο Π. Πικραμμένος με τις εισηγήσεις του αποδέχτηκε τις βασικές αντισυνταγματικές διατάξεις του 3208/2003 και τον αντισυνταγματικό ορισμό του δάσους και της δασικής έκτασης με τον οποίο υπονομευόταν ο επιστημονικός ορισμός του δάσους, τον οποίο είχαν αποδεχτεί τόσο το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ όσο και το ΑΕΔ.
Θεωρούσε όλες αυτές τις αντισυνταγματικέςε διατάξεις συνταγματικές. Εμφανιζόταν σαν να αγνοεί την απόφαση 27/1999 του ΑΕΔ.
Το καλοκαίρι του 2007 ο Π. Πικραμμένος επιβραβεύτηκε και για την προσφορά του στην υποστήριξη της δασοκτόνου εγκυκλίου 1099/2004 και επιλέχτηκε ως αντιπρόεδρος του ΣτΕ, ενώ το 2009 προήχθη σε πρόεδρο, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τη μέρα που ορίστηκε υπηρεσιακός πρωθυπουργός.
Το 2008, ο τότε υφυπουργός Γεωργίας Κ. Κιλτίδης απέσυρε την εγκύκλιο 1099/2004 και έτσι διασώθηκε ο δασοκτόνος νόμος 3208/2003. Ολα αυτά τα χρόνια, από το Δεκέμβρη του 2003 μέχρι σήμερα, τα δάση και οι δασικές εκτάσεις έμειναν ανυπεράσπιστα από τις άγριες επιθέσεις που δέχονται από οικοπεδοφάγους διάφορων αποχρώσεων.
Εμεινε μόνο η προσφυγή κατά της υπουργικής απόφασης του Ε. Μπασιάκου για το δασολόγιο. Η εξέτασή της πάγωσε μέχρι το 2010 και στη συνέχεια η προσφυγή αυτή εξετάστηκε από την Ολομέλεια του ΣτΕ, η οποία κατέληξε στην απόφαση 32/2013. Η εξέταση της προσφυγής ολοκληρώθηκε σε τρεις συνεδριάσεις (18 και 28 Νοέμβρη και 5 Δεκέμβρη του 2011) επί προεδρίας Π. Πικραμμένου.
Το Γενάρη του 2013, με πρόεδρο πλέον τον Κ. Μενουδάκο, δημοσιεύτηκε η απόφαση 32 της Ολομέλειας του ΣτΕ, με την οποία γίνεται δεκτή η απόφαση 27/1999 του ΑΕΔ και χαρακτηρίζονται αντισυνταγματικές οι διατάξεις των νόμων 3208/2003 και 3147/2003 σε ό,τι αφορά τους ορισμούς για το δάσος και τη δασική έκταση. Ομως, ο Ειδικός Γραμματέας Δασών και ο Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών δεν κάνουν τίποτα προκειμένου να εφαρμοστούν οι αποφάσεις 27/1999 του ΑΕΔ και 32/2013 του ΣτΕ. Από την απόφαση του ΑΕΔ πέρασαν πάνω από 13 χρόνια, ενώ από την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ πέρασαν τρεις μήνες.
Με την απόφαση 32/2013 του ΣτΕ μπορεί και πρέπει να καταργηθούν όλες οι δασοκτόνες εγκύκλιοι που εκδόθηκαν από το 2004 μέχρι σήμερα, με τις οποίες έγινε μεγάλη ζημιά στο δασικό πλούτο της χώρας. Σ’ αυτό το ζήτημα θα επανέλθουμε πιο συγκεκριμένα. Προς το παρόν περιοριζόμαστε σε ένα ερώτημα: Η ΠΕΔΔΥ και οι δασολόγοι θα φέρουν τα πάνω κάτω ώστε να εφαρμοστεί η απόφαση αυτή του ΣτΕ; Το ρωτάμε, γιατί μέχρι τώρα η στάση της ΠΕΔΔΥ είναι υποτονική και, εάν συνεχιστεί, το αποτέλεσμα θα είναι να συνεχιστεί η καταστροφή του δασικού πλούτου της χώρας, με τεράστιες επιπτώσεις στο περιβάλλον και στη ζωή μας.
Γεράσιμος Λιόντος
ΚΟΝΤΡΑ - ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΥ 6 ΜΑΡΤΗ