Γράφω με αφορμή την ανάρτηση του Κώστα Λαπαβίτσα, στην iskra.gr της 9/2/2013, με τίτλο «Οι ιεραπόστολοι του «λιτού βίου»».
Όπου καταγγέλλει τους «περιώνυμους δημοσιογράφους και πολιτικούς», οι οποίοι διατείνονται ότι «πρέπει να φτωχύνουμε για να μην πτωχεύσουμε». Συνοδεύονται, μάλιστα, καθώς λέει, όλα αυτά τα περί λιτού βίου από διάφορες δακρύβρεχτες αναφορές στο «τέρας του καταναλωτισμού», την «αλλοτρίωση της σύγχρονης ζωής» και την «χυδαιότητα της βουλιμίας».
Διαβασμένη μέσα στην σημερινή ελλαδική συγκυρία και στα όρια ενός προβληματισμού για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση, η κριτική του Λαπαβίτσα είναι και ενδιαφέρουσα και καλά στοχευμένη.
Όμως τα σχετικά με τον καταναλωτισμό, την αλλοτρίωση και την χυδαιότητα της βουλιμίας πεδία ανάλυσης, αποτελούν ζητήματα που πρέπει συστηματικά να απασχολούν όσους διαλέγουν την αντι-συστημική όχθη και την ρήξη. Έστω και ως ασκήσεις στρατηγικής και παράλληλα με την προϊούσα ανθρωπιστική κρίση. Ίσως μάλιστα κυρίως λόγω αυτής.
Σε αδρές γραμμές και με τον κίνδυνο της υπεραπλούστευσης να ελλοχεύει, αλλά χάριν οικονομίας, θα έλεγα πως το τριαδικό μοντέλο της διεθνικής Ελίτ υπερ-παραγωγή/ υπερ-ανάλωση/ υπερ-συσσώρευση/, στην Οικονομία και στον Πολιτισμό, δηλαδή τα προτάγματα του οικονομικού και πολιτισμικού ολοκληρωτισμού που αυτή προσπαθεί να επιβάλλει ( μοντέλο αποκλειστικά υπεύθυνο για την αμερικανική κατάρρευση του 2008 και την συνακόλουθη ευρωζωνική κρίση ) συνοδεύεται από ένα ιδιοφυές πλέγμα επιβολής Τεχνητών Αναγκών, με στόχο την θεαματική αύξηση της ζήτησης. Αυτό που ονομάζουμε εκβιαστική ζήτηση.
Θεωρώ λοιπόν πως κάθε σοβαρή συζήτηση σχετική με την διάκριση ανάμεσα στις Τεχνητές και Πραγματικές ανάγκες εγείρει, σχεδόν αυτόματα, το πελώριο ζήτημα του «εν μέτρω βίου». Πολύ περισσότερο κάθε συζήτηση περί στρατηγικών Πόρων και Αποθεμάτων. Όχι βέβαια ως ζήτημα τακτικής αναδίπλωσης απέναντι στην σημερινή κρίση, αλλά ως στρατηγική επιλογή Συμβίωσης και Επιβίωσης της μικρής πλανητικής μας κοινωνίας. Ισως μοναδική επιλογή επιβίωσης.
Την εποχή της «επαγγελίας της δυνατής επανάστασης», δεν ήταν αβάσιμη η προβολή του Σοσιαλισμού ως «καθεστώτος αφθονίας». Έστω και ως άσκηση πολιτικής θεωρίας διέθετε ρεαλιστικό υπόβαθρο. Το 1848, οι πλανητικοί πόροι αρκούσαν για να χαρίσουν αφθονία αγαθών στους 1,24 δις κατοίκους του πλανήτη, με μόνα προαπαιτούμενα την δίκαιη και ορθολογική κατανομή του πλούτου.
Σε κάθε περίπτωση, όλη εκείνη η Κοινωνιολογία της Επάρκειας και της Αφθονίας ( περιέργως, και των δύο πόλων), βασίστηκε πάνω σε συγκυριακούς συσχετισμούς μεταξύ Ανθρωποδράσεων και Πόρων, συσχετισμούς που εν τω μεταξύ ξεπεράστηκαν τόσο από τα συστήματα ανάπτυξης, όσο, και, κυρίως, από τους ρυθμούς ανάλωσης των πόρων.
Σύμφωνα με τα σημερινά πληθυσμιακά δεδομένα των 7,0 δις, με βάση τους δημογραφικούς δείκτες και με δεδομένη την βιολογική επανάσταση, η οποία αναμένεται να επιφέρει σημαντική αύξηση (ενδεχομένως δεκάδων χρόνων) της μέγιστης διάρκειας ζωής, ποιος αλήθεια μπορεί να υποστηρίζει με σοβαρότητα πως είναι ανεκτή η απεριόριστη εκμετάλλευση των πόρων και πως αυτοί (οι μη μεταλλαγμένοι, οι καθαροί πόροι) θα επαρκούν για τις ανάγκες 15 δις πολιτών του κόσμου το 2040;
Τι πρέπει λοιπόν να κάνουν οι αντι-διαχειριστικές, οι ανατρεπτικές πολιτικές δυνάμεις (αν υπάρχουν) ; Ποιες πολιτικές συνεπάγεται η αποκατάσταση του Μέτρου στη σχέση ανθρωποδράσεων και περιβάλλοντος ; Η συνειδητή επιλογή του «λιτού βίου» ;
Ασφαλώς πελώριο εγχείρημα. Απέναντι σε έναν πανίσχυρο αντίπαλο. Να στοχευθεί μια νέα κοινωνική συνείδηση και συναποδοχή των ανεκτών ορίων στη χρήση της τεχνολογίας, στην ανάλωση πόρων και αγαθών, στη σχέση ανάπτυξης και αειφορίας, στη σχέση με τα βιολογικά και πολιτισμικά αποθέματα του πλανήτη.
Πελώριο εγχείρημα πράγματι, όμως οι κοινωνιο-κεντρικές πολιτικές δυνάμεις ( να πω Αριστερά χάριν επικοινωνίας ;) επαληθεύονται στα δύσκολα και υπερβαίνουν την αυτάρεσκη αυτάρκεια και τις απλουστευτικές γενικεύσεις.